Η περί ψυχής άποψη μου...

H ικανότητα ενσυνειδητότητας, μνήμης, εμπειρίας και βιολογικής κατασκευής που συνθέτουν και αμφίδρομα καθορίζουν την προσωπικότητα του ανθρώπου.

Όλη η προηγούμενη αποκτημένη εμπειρία (και η μνήμη) καθώς και η βιολογική κατασκευή, που καθορίζει κάποια πράγματα, άλλες φορές έντονα άλλες όχι, φαίνεται ότι την κάθε προκείμενη στιγμή ενυπάρχουν μέσα στον άνθρωπο "διχσμένα"(-άλλες φορές συμπλέοντα και άλλες αντετιθέμενα) από την θέληση και τον τρόπο σκέψης του κάθε υποκειμένου. Αυτή η "δεύτερη φωνή" που έρχεται ασυναίσθητα, ο δαίμων - η φωνή που μας ψυθιρίζει, το ένστικτο που μας οδηγεί καμιά φορά, που θεωρώ πως είναι μια ακούσια λειτουργία του εγκεφάλου και λειτουργεί ξεχωριστά από το εγώ μπορεί εύκολα να παρερμηνευτεί ως ένας αόρατος συναταξιδιώτης του κάθε υποκειμένου που αλληλεπιδρά μαζί του.

Αν βάλουμε και την επιθυμία-ανάγκη να ξεπεράσουμε τον φόβο-(ή ότι άλλο συναίσθημα προκαλει ένα τόσο τετελεσμένο γεγονός) του θανάτου ή/και της ανυπαρξίας, μπορούμε να οδηγηθούμε σε μονοπάτια σαν αυτά που αναφέρει ο Λυκίνοος στο τελευταίο μύνημά του όσο αφορά τον ορισμό της ψυχής.


"Οι ερωτήσεις μου τέθηκαν πάνω στο θέμα της ψυχής, όπως γίνεται αντιληπτό απο την πλειονότητα των ανθρώπων σήμερα, δηλαδή ώς κάτι (ασαφώς ορισμένο) το οποίο συγκατοικεί με(σα) (σ)το σώμα και τό οποίο συνεχίζει με κάποιες ιδιοτητες (ασαφώς) ορισμένες και μετά από αυτό.Η εννοια της ψυχής όπως την εισάγεις εσύ, είναι διαφορετική (τουλάχιστον για μένα). Ως παράγωγο των λειτουργιών του σώματος. Αλλού είπες ώς παράγωγο των ηλεκτρικών διεργασιών του σώματος. Εδώ δεν υπάρχει καμία μεταφυσική έννοια, παρά ένα ερευνήσιμο μέγεθος/φαινόμενο. αν έχω καταλάβει καλά αυτό που εννοείς. Κάτι σαν τη θερμότητα του σώματος. Αφήνει ένα αποτύπωμα στο περιβάλλον χώρο, γεννιέται και επηρρεάζεται από τις λειτουργίες του σώματος, δεν έχει ίδια ταυτότητα αλλά χαρακτηρίζεται από το ίδιο το άτομο. Το πας λίγο παραπέρα και συμπεριλαμβάνεις όλες τις αλληλεπιδράσεις ενός σώματος (ή ενός συνόλου σωμάτων/οντοτήτων που το θεωρείς ενιαίο) με το περίγυρο. Πολύ διαφορετκή προσέγγιση (αν και εξίσου ασαφής). Κατα μία έννοια είναι σαν να ορίζω τη θερμότητα, φερ' ειπειν, ως ψυχη και μετά να ισχυρίζομαι ότι αφού η θερμότητα υπάρχει, άρα και η ψυχή υπάρχει. Και εδώ υπάρχει το πρόβλημα γιατί η λέξη ψυχή κουβαλάει μαζί της ένα σωρό συνειρμούς.Αλλά αυτός ο ορισμός είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν που θέλει την ψυχή ως μια οντότητα. Επειδή δεν έχουμε δώσει ακόμα ορισμός του τι είναι η ψυχή, μιλάμε λίγο στον αέρα. Πάντως η ψυχή ιστορικά και φιλοσοφικά προκαλεί ορισμένους συνειρμούς. Κυρίως αυτόν του ότι είναι (ημι)αυτόνομη οντότητα των έμβιων όντων (αν όχι μόνο του ανθρώπου) η οποία συνυπαρχει μαζί με το σώμα και αλληλεπιδρα (; ). Είναι μάλλον μια σταθερά της μεταβαλλόμενης ανθρώπινης ύπαρξης που της δίνει ταυτότητα και όχι το αντίθετο. Βέβαια, με τόσο ασαφής ορισμούς και με τέτοιο πλήθος φιλοσόφων, στοχαστών και θρησκειών που καταπιάστηκαν μαζί της για να την χρησιμοποιήσουν (από ένα απλά παράγωγο του σώματος, ώς υποκείμενο ανταμοιβών και τιμωριών) άκρη δεν βρίσκουμαι αν δεν την ορίσουμε επακριβώς." Λυκίνοος - http://www.12830.gr/Forum/filosofia/iparxei-psyxh-/Page-3.html


Οπότε αν αποβάλλουμε τον μεταφυσικό-υποκειμενικό και εν πάση περιπτώσει, αόριστο μανδύα της μεταφυσικής προσέγγισης της ψυχής, ή άλλων αναπόδεικτων θεωριών που δεν έχουν καμία πραγματιστική προσέγγιση, καταλήγουμε ότι ψυχή είναι η ίδια η προσωπικότητα που φαίνεται ότι εκτος από το ΕΓΩ που αντιλαμβανόμαστε όλοι ως εαυτό είναι και εκείνες οι λειτουργίες που φαίνεται να ανεξαρτοποιούνται της θελήσεώς μας (βιολογική κατασκευή, μνήμη και εμπειρίες που καθορίζουν τις δράσεις και αποφάσεις μας και λοιπές ανώτερες ή μη λειτουργίες) δηλαδή η ιδεατή έννοια ενός συνόλου λειτουργιών του εγκεφάλου. Έτσι καταδεικνύεται η έλλειψη ανάγκης ύπαρξης μεταφυσικής ή υπερφυσικής διαδραστικής οντότητας ή/και ουσίας για να δίνει ζωή ή νόηση.

Περαιτέρω, κάτω από αυτό το πρίσμα η ψυχή παύει να είναι άβυσσος με την μεταφυσική έννοια αλλά μόνο με την έννοια των χαοτικών μαθηματικών που θα προσδιόριζαν τις παραμέτρους βάση των οποίων (εσωγενείς) λειτουργεί ο εγκέφαλος (λ.χ. εγκεφαλικά κύτταρα, τρόπος σύνδεσης μεταξύ τους κλπ) ή (εξωγενείς) επηρεάζουν την προσωπικότητα (λ.χ. περιβάλλον, κοινωνικοποίηση κλπ).

Οι πράξεις μας μπορούν να γίνουν απόλυτα διακριτές ως προς τη σχέση αιτίου και αιτιατού μέσα από μια φυσική ροή των γεγονότων και μέσα από αυτή τη σχέση (εξαιρώντας τις παθολογικές καταστάσεις) να προσδιοριστεί, και παιδευτικά, η εγκόσμια οντότητα της ύπαρξης όπως και η φέρουσα ευθύνη των πράξεων του υποκειμένου.

Κάτω από αυτό το πρίσμα δεν μπορούμε να μιλούμε για αιτιοκρατική αντίληψη διότι ενώ οι παράγοντες είναι και φυσικοί και έχουν σχέση αιτίου αιτιατού λόγω της χαοτικής φύσης του όλου θέματος δεν μπορούν να γίνουν απόλυτα διακριτοί ως προς τα αίτια....

Όταν οι παράγοντες που επηρεάζουν το σύστημα είναι τόσοι πολλοί και πολύπλοκοι τότε μπορείς να διακρίνεις μόνο κάποια πράγματα. Ευτυχώς γιατί έτσι σχηματίζεται και η μοναδικότητα και η διαφορετικότητα και κυρίως η ελεύθερη βούληση πραγματώνεται από τη φύση και την ουσία της ύπαρξης.

Περαιτέρω, ομολογώ ότι δεν μπορούσα να αντιληφθώ αυτό που έλεγε ο Αριστοτέλης στα περί ψυχής για την διαδραστικότητα των φυσικών αισθήσεων με την ψυχή.
Αναρωτιόμουν γιατί δεν αναφέρει τη νόηση και τον τρόπο που αφομοιώνει τα ερεθίσματα και επιμένει στην εξέταση του φυσικού κόσμου χωρίς να ψάχνει το υπερβατικό.
Τώρα θεωρώ ότι εννοούσε την πραγμάτωση της ψυχής μέσα από τη διαδραστικότητα με τη φυσική πραγματικότητα - που περιλαμβάνει και αναπτύσσει και τη νόηση. Δεν ήξερε βέβαια για την λειτουργία του εγκεφάλου που γνωρίζουμε εμείς σήμερα, όμως ο μέγας Σταγειρίτης είχε αντιληφθεί την ουσία του πράγματος, την εγκοσμιότητα του ανθρώπου και τη σχέση αιτίου αιτιατού, που αυτός θεμελίωσε...

Στην πρακτική της ζωής αυτή η αντίληψη αναιρεί την μεταθανάτιο παρουσία, όποια και αν είναι αυτή καθώς και όποια αντίληψη περί μεταθανάτιας ανταμοιβής.

Κάνει τον άνθρωπο να αντιληφθεί ότι δεν είναι κάποιο υπέρτερο δημιούργημα πάνω και έξω από τη φύση και ότι είναι εξελιγμένος από την πιο ταπεινή μορφή ζωής που υπάρχει συντεθειμένος όμως από αστρόσκονη, κυριολεκτικά αφού τα υλικά που συντίθενται όλα δημιουργούνται από τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στο κέντρο των άστρων.

Μπορεί το πέρασμά του από τη ζωή να είναι μια τυχαιότητα, που μπορεί να ψηλαφηθεί στα αίτια και τα αιτιατά της, αλλά είναι μια παρουσία που πρέπει να αναλάβει με ευθύνη προσωπική του ο καθένας απέναντι στην φύση και στους απογόνους του και κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να τοποθετηθεί απέναντι στα τεκταινόμενα (ανθρώπινα και μη). Η τυχαιότητα της υπάρξεως δεν σημαίνει και την ύπαρξη (ή ανυπαρξία) άλλης νοήμονος ζωής στο σύμπαν.

Αν είμαστε η μοναδική νοήμων ζωή τότε η ευθύνη γίνεται τεράστια αφού παραφράζοντας τον Carl Sagan εμείς είμαστε η ψυχή του σύμπαντος.