Το κείμενο έχει συνήθως μεγάλη αποδοχή αφού τα ονόματα που προβάλλει είναι "βαριά" και η κατάληξη που τους επιφυλάσσεται είναι άδικη. Αυτά με μια πρώτη ανάγνωση, αλλά είναι έτσι;
Προσωπική μου άποψη είναι ότι το κείμενο είναι πολύ πονηρό με απώτερο σκοπό να δυσφημίσει το λαό, τη δημοκρατία και να προωθήσει αντιδημοκρατικές/ολιγαρχικές ιδέες. Όσο και αν φαίνεται περίεργο ή τραβηγμένο θα προσπαθήσω να το αποδείξω στην παρακάτω ανάλυση.
Πρώτον ας δούμε τις πολλές ανακρίβειες που έχει το κείμενο και επίσης ας εξετάσουμε τους λόγους που κάποιοι από τους πολύ γνωστούς άνδρες οδηγήθηκαν σε ποινές ακόμη και θανάτου, με γνωστότερη αυτή του Σωκράτη.
Ο Πυθαγόρας, γνωστός φιλόσοφος, εξαίρετος μαθηματικός, γεωμέτρης(πυθαγόρειο θεώρημα), αστρονόμος και αυτός που ανακάλυψε τη βάση της μουσικής θεωρίας (όταν χτυπήσεις μια χορδή στο μέσο παράγει την ίδια νότα). Ο Πυθαγόρας μάλλον ήταν από τη Σάμο αλλά έμεινε στην Νότια Ιταλία. Πέρα από τις επιστήμες είχε αναπτύξει θρησκευτικές "εταιρείες" μυστικιστικές (δικός του όρος όπου μυστικισμός είναι αυτό που αποδέχεται μια ομάδα ως αλήθεια) που είχαν έντονη πολιτική δράση. Κυνηγήθηκε διότι θεωρήθηκε ύποπτος κατάλυσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και εγκαθίδρυσης τυραννίας.
Θεωρείται ότι πέθανε σε ένα χωράφι από κουκιά, που μάλλον ήταν αλλεργικός σε αυτά αφού το "κύαμον άπεχου" θεωρείτε μέρος της διδασκαλίας του. Άλλες πηγές τον θέλουν να κυνηγήθηκε από πολιτικό αντίπαλο, αλλά το αποτέλεσμα είναι ότι ήταν πολιτικοί οι λόγοι που εξορίστηκε. Άλλη πηγή αναφέρει ότι πήγε στον Τάραντα και κλείστηκε στο ιερό των Μουσών όπου και πέθανε από "απεργία πείνας".
Ο Μιλτιάδης ήταν από πολύ γνωστή Αθηναϊκή οικογένεια και ο θριαμβευτής της μάχης του Μαραθώνα που έσωσε την Αθήνα και έδειξε ότι οι Πέρσες δεν είναι αήττητοι. Πράγματι καταδικάστηκε σε θάνατο, ποινή που μετατράπηκε σε πρόστιμο 50 ταλάντων, τεράστιο ποσό. Ο Μιλτιάδης μετά την νίκη του Μαραθώνα έπεισε τους Αθηναίους να εκστρατεύσουν εναντίον της Νάξου και της Πάρου που είχαν πάρει οι Πέρσες. Απέτυχε στην Πάρο και κατηγορήθηκε ότι έπεισε τους Αθηναίους σε αυτήν την περιπέτεια για προσωπικούς λόγους.
Πέθανε από γάγγραινα από πληγή στην Πάρο.
Την εποχή εκείνη υπήρχε μεγάλη ευθύνη σε αυτούς που έπειθαν τον Δήμο να αναλάβει κάτι. Σαν να λέμε ότι σήμερα ο Τσίπρας θα κατηγορούταν γιατί ζήτησε την ψήφο με τις γνωστές υποσχέσεις και τελικά έπραξε αλλιώς, που είναι μάλλον σωστό.
Ο Αριστείδης ο δίκαιος ήταν όντως δίκαιος και ολιγαρχικός. Εξορίστηκε (αν και ανακλήθηκε από τον Θεμιστοκλή πριν τη ναυμαχία της Σαλαμίνας) γιατί είχε αποκτήσει τόση φήμη ώστε ήταν δυνητικά επικίνδυνος για την Δημοκρατία. Αυτός ήταν και ο μοναδικός λόγος εξορίας, κάποιος να θεωρηθεί επικίνδυνος για το πολίτευμα. Πόσοι νεώτεροι πολιτικοί θα είχαν φύγει πριν γίνουν καταστροφικοί για τη χώρα, αλλά σήμερα όσο πιο διάσημος είσαι (λόγω των ελεγχόμενων μέσων) τόσο πιο πολλοί σε ψηφίζουν, ακόμη και αν είσαι cult φιγούρα όπως ο Λεβέντης.
Κάτι παρόμοιο έπαθε και ο μεγάλος αντίπαλος του Αριστείδη, ο Θεμιστοκλής. Ο θριαμβευτής της Σαλαμίνας και οραματιστής της Αθηναϊκής ναυτικής κυριαρχίας. Όπως και στον Αριστείδη, ειρωνικά, η φήμη του τον έκανε θύμα εξορίας. Ισχύει ότι και γι αυτόν.
Ο Αισχύλος δεν έπρεπε να υπάρχει καν στη λίστα. Ο μεγάλος τραγικός και μαχητής στον Μαραθώνα έχασε την διαχείριση της περιουσίας του από τα παιδιά του που τον πήγαν στο δικαστήριο με το ερώτημα της ικανότητάς του. Αφού έχασε ο Αισχύλος πήγε στη Γέλα φιλοξενούμενος του τύραννου Ιέρωνα. Λέγεται ότι πέθανε από χελώνα που έπεσε από αετό στο κεφάλι του. Άκυρη αναφορά.
Ο Περικλής, άκρως δημοκρατικός, πέθανε από στο μεγάλο λοιμό, στον κολοφώνα της δόξας του τη δεύτερη χρονιά του πελοποννησιακού πολέμου. Άλλη μια εντυπωσιακή αλλά άκυρη περίπτωση.
Ο Φειδίας δέχθηκε πολύ δυνατές κατηγορίες ότι καταχράστηκε από το χρυσό για το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς. Τις ίδιες δέχθηκε και στην Ολυμπία για το άγαλμα του Δία. Αφού ο Αρχιμήδης έζησε πολλά χρόνια αργότερα, δεν υπήρχε επιστημονικός τρόπος απόδειξης ενοχής ή αθωότητας αλλά σίγουρα η κατηγορία ότι η δημοκρατία τρώει τα παιδιά της είναι και εδώ άκυρη και για λόγους εντυπωσιασμού.
Ο Αναξαγόρας ήταν από τις Κλαζομενές αλλά έζησε στην Αθήνα. Είχε αρκετά ριζοσπαστικές ιδέες που ερχόταν σε αντίθεση με τις θρησκευτικές ιδέες (ο "νους") και κατηγορήθηκε για ασέβεια (λογικό για την εποχή, συμβαίνει και τώρα, ίσως και χειρότερα). Άλλο ένα hoax.
Ο Ηρόδοτος ήταν από την Αλικαρνασσό, στα παράλια της Ιωνίας. Εξορίστηκε μετά από προσπάθεια να επιβάλλει πολίτευμα άλλο στην πόλη. Μάλλον δίκαιο.
Για τον Ικτίνο δεν υπάρχουν πηγές για εξορία!!!
Ο άλλος μεγάλος τραγικός ο Σοφοκλής μετά θάνατον είχε με μεγάλες τιμές ως ήρωας και "φιλαθήναιος". Είχε μεγάλη πολιτική και στρατιωτική καριέρα επίσης. Ακόμη ένα ψέμα στη λίστα.
Ο Ευριπίδης κατηγορήθηκε κάποιες φορές για ασέβεια λόγω των καινοτομιών που εισήγαγε στις τραγωδίες του. Ουδέποτε καταδικάσθηκε. Όταν πέθανε στη Μακεδονία, όπου ήταν προσκεκλημένος του Αρχέλαου ο Σοφοκλής τον τίμησε με μαύρο ένδυμα σε παράσταση. Η πόλη του έστησε ανδριάντα στο θέατρο του Διονύσου!!! Ακόμη μια ανοησία.
Ο Αλκιβιάδης είναι πολύ ειδική περίπτωση. Ανιψιός του Περικλή έπεισε τους Αθηναίους να κάνουν τη Σικελική εκστρατεία. Μια μέρα πριν αποπλεύσει ο στόλος για τη Σικελία κάποιοι έκαναν ιεροσυλία σπάζοντας τις Ερμές κεφαλές. Κατηγορήθηκε ο Αλκιβιάδης και η παρέα του, που ήταν γνωστοί για τον έκλυτο βίο τους και ο Αλκιβιάδης για την υπέρμετρη φιλοδοξία του.
Στάλθηκε στην Σικελία η τριήρης "Πάραλος" ώστε να τον γυρίσει πίσω να δικαστεί.
Ο Αλκιβιάδης το έσκασε και αυτομόλησε στη Σπάρτη. Πρόδωσε μυστικά των Αθηναίων και έκανε δυνατό τον αποκλεισμό της Αθήνας. Μετά αυτομόλησε και από τη Σπάρτη και κατέφυγε στην Περσία όπου έγινε σύμβουλος στην αυλή. Κυνηγήθηκε και από τους Πέρσες.
Λένε γι' αυτόν πως όταν ήταν στη Σπάρτη ήταν πιο Σπαρτιάτης από τους Σπαρτιάτες και στην Περσία πιο Πέρσης από τους Πέρσες. Φιλόδοξος, αλαζόνας και χαμαιλέων έκανε μεγάλο κακό στην πόλη του που έφτασε να προδώσει και δικαίως έπαθε ότι έπαθε.
Άλλη μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι ο Σωκράτης. Ο μεγάλος ηθικός φιλόσοφος πρέπει ήταν για τους σύγχρονούς του αντικρουόμενη προσωπικότητα. Η απόφαση για την καταδίκη του ήταν καθαρά πολιτική. Η Αθήνα μετά τον πελοποννησιακό πόλεμο είχε υποφέρει από τους ολιγαρχικούς (που ο Σωκράτης υποστήριζε) και από τη σκληρή τυραννία των τριάκοντα. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν μαθητές του Σωκράτη και έτσι μάλλον ήταν προβλεπόμενη η καταδίκη του.
Ο Θουκυδίδης εξορίστηκε από την Αθήνα διότι χρεώθηκε την κατάκτηση της Αμφίπολης από τους Σπαρτιάτες υπό την στρατηγεία του Βρασίδα. Η πόλη ήταν εξαιρετικής σημασίας για τους Αθηναίους λόγω της ξυλείας για ναυπηγικούς λόγους και των ορυχείων της περιοχής. Δεν θα κρίνω την εξορία, αλλά λόγω αυτής ο Θουκυδίδης, όπως λέει και ο ίδιος άλλωστε, μπόρεσε να γράψει το σπουδαίο έργο του "Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου". σίγουρα πάντως δεν μπορείς να θεωρήσεις αναίτια την καταδίκη του.
Για τον Αριστοφάνη δεν υπάρχει καμιά πληροφορία εξορίας ή τιμωρίας. Δίδασκε κωμωδίες (παρουσίαζε) μέχρι τα γεράματα. Σίγουρα δεν ήταν αγαπητός διότι στηλίτευε χωρίς έλεος από τον Ευριπίδη και τον Σωκράτη μέχρι τον λαοπλάνο Κώνονα. Προσέχετε τι διαβάζετε και διασταυρώνετε.
Ο Πλάτων ήταν σίγουρα από τους ευφυέστερους φιλοσόφους, και από τους ολιγαρχικότερους - όπως μαρτυρά και το έργο του "Πολιτεία". Δεν εξορίστηκε ποτέ!!! Η σχολή του η γνωστή Ακαδημία που ίδρυσε τη διοικούσε μέχρι το θάνατό του. Ταξίδεψε Αρκετά και έζησε κάποια διαστήματα στις Συρακούσες όπου ήταν σύμβουλος του βασιλιά Διονύσου. Ακόμη ένα ψέμα.
Ο Ισοκράτης μας είναι γνωστός από πολλά αποφθέγματά του, κυρίως αυτό για όσους συμμετέχουν στην Ελληνική παιδεία. Έζησε μέχρι την ηλικία των 98!!! Λέγεται ότι αυτοκτόνησε όταν έμαθε για την κατάκτηση του Φιλίππου στη μάχη της Χαιρώνειας. Οι πηγές δεν επιβεβαιώνουν το γεγονός. Επιβεβαιώνεται η άκρατη ανοησία ή δολιότητα στο διαδίκτυο πάντως.
α. Ο Δημοσθένης ήταν διάσημος στρατηγός των Αθηναίων που έγινε γνωστός διότι ανάγκασε στη νήσο Σφακτηρία να παραδοθούν για πρώτη φορά Σπαρτιάτες. Σκοτώθηκε στη Σικελία, όπου ήταν στρατηγός, μαζί με όλο το εκστρατευτικό σώμα. Μάλλον δεν είναι αυτός.
β. Δημοσθένης ο ρήτωρ είναι γνωστός για την προσπάθεια που κατέβαλε ώστε να πει σωστά το "ρ" και για τη δημόσια ζωή τους ως ρήτορας. Εξορίστηκε γιατί αποδείχτηκε ότι είχε δωροδοκηθεί από το μεγαλύτερο καταχραστή της αρχαιότητας, τον Άρπαλο.Ανακλήθηκε από την εξορία αλλά οι Μακεδόνες τον κυνήγησαν γιατί επαναστάτησε εναντίον τους. Για να μη συλληφθεί ήπιε δηλητήριο.
Το κείμενο δεν είναι αθώο διότι με δήθεν "αφελείς" ή "λάθος" αναφορές δίνει την εντύπωση ότι οι μεγάλοι άντρες τιμωρούταν από το λαό ή το δήμο, δηλαδή ήταν έρμαια της φαυλότητας του όχλου και της δημοκρατίας.
Η ανάλυση δείχνει ότι τα πράγματα δεν ήταν έτσι.
Το πολίτευμα της Δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα δεν είναι αρεστό σήμερα διότι είναι στην πραγματικότητα ένα είδος αναρχίας. Είναι μια δομή που ελέγχεται από τη βάση και προστατεύει τη βάση με τη συμμετοχή της βάσης και όχι με αντιπροσώπους.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κράτος και πολιτική τάξη που να προστατεύει την ελίτ. Ο όρος "πόλη-κράτος" είναι σχεδόν σύγχρονός μας και γερμανικής επινόησης. Η λέξη πόλις είναι η ονομασία των ανθρώπων της εποχής και εννοούσαν την ενεργή συμμετοχή στα κοινά όλων, όλων τον τάξεων και παιδεύσεων πολιτών που είχαν την ίση δύναμη του ενός ψήφου σε όλα. Αυτό μας έδινε μια δομή μεν για να υπάρχει αποτελεσματικότητα αλλά όχι μόνιμες θέσεις στην εξουσία ώστε να δημιουργηθεί γραφειοκρατία και πολιτική τάξη.
Αυτό που επιχειρείται με το κείμενο, τη λίστα αυτή, είναι να αναδειχθεί πως η κακή "δημοκρατία" τρώει τα άξια παιδιά. Στην πραγματικότητα συνέβαινε καθένας που είχε δημόσιο λόγο να έχει ευθύνη των λόγων και των πράξεών του, αντίθετα με την ασυλία των ολιγαρχικών και μοναρχικών πολιτευμάτων. Και αντίθετα με αυτά τα πολιτεύματα υπήρχε κριτική από όλους προς όλους αφού κανείς δεν ήταν υπεράνω των άλλων.
Η εξορία που τόσο φαίνεται ως δεινό ανθρώπων δίκαιων ήταν 1ον ένας μηχανισμός προστασίας της Δημοκρατίας. Το πόσο ψηλά είχαν το πολίτευμα αυτό οι Αθηναίοι μπορούμε να το καταλάβουμε από το γεγονός ότι δεν την κατάλυαν ούτε ακόμη και όταν ήταν σε κίνδυνο εξαφάνισης για χάρη της αποτελεσματικότητας. Οι Ρωμαίοι είχαν επινοήσει για τέτοιες περιπτώσεις τη δικτατορία. Αντίθετα οι Αθηναίοι ακόμη και στη μάχη του Μαραθώνα, με κίνδυνο την πλήρη εξαφάνιση, συνέχιζαν τις δημοκρατικές διαδικασίες τους μεταξύ των δέκα στρατηγών.
2ον ήταν ένας μηχανισμός συνεχούς ανανέωσης του πολιτικού σκηνικού, ώστε να μη γίνεται η καρέκλα αυτοσκοπός αλλά και να μπαίνουν νέες ιδέες και πρόσωπα συνεχώς στο πολιτικό γίγνεσθαι.
Πιο μεγάλο παράδειγμα για το πόσο σωστή ήταν η λειτουργία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας ακόμη και σε βάρος των προβεβλημένων προσώπων είναι ότι με αυτό ακριβώς το σύστημα είχαμε ένα μεγάλο νοητικό άλμα για την ανθρωπότητα με επινόηση εννοιών και την πρόοδο όλων των τομέων της πολιτικής, πολιτιστικής, επιστημονικής ζωής. Μια παρακαταθήκη που συζητάμε ακόμη 2.500 χρόνια μετά. Δεν είμαι σίγουρος ότι αν παρέμειναν στη θέση τους ως αυθεντίες αυτοί που υπάρχουν στη λίστα θα έφτανε ο Αθηναϊκός πολιτισμός σε τέτοια ύψη.
Τελικά δεν είναι το ερώτημα αν η Ελλάδα/Δημοκρατία τρώει τα παιδιά της αλλά αν κάποια παιδιά τρώνε την Ελλάδα/Δημοκρατία.